آنها نیز موجوداتی اجتماعی بودند که تکاپویشان برای شکار و... باعث شد طی هزاران سال نیاز به حرکت‌های جمعی را حس کنند. اين روند تا چند دهه پيش ادامه داشت تا اينكه پديده‌اي به نام فضاي مجازي شكل گرفت؛ فضايي كه به فعاليت‌هاي اجتماعي سويه و شاكله نويني داد؛ به اين معني كه از همان انسان‌هاي غارنشين گرفته تا بشر معاصر اغلب ارتباطات و اجتماعات به شكل رو در رو شكل مي‌گرفت اما به محض اينكه بشر احساس كرد از پشت گجت‌هايي مانند تلفن همراه هوشمند، تبلت و رايانه مي‌تواند سرعت ارتباطات خود را بيشتر كند حضور فيزيكي او در اجتماع كمرنگ شد.
بنابراين پروسه اجتماعي شدن بشر يكباره روندي بالعكس را آغاز كرد. اكنون به‌نظر مي‌رسد- چه خوب و چه بد- بشر به‌ويژه جوانان نياز به يك خلوت ديجيتال پيدا كرده‌اند. اما اينكه چگونه مي‌توان افراد جامعه را به تعادل در اين خلوت ديجيتال دعوت كرد؛ اين كار جامعه‌شناسان و روانشناسان است، زيرا چنانچه همين‌طور پيش برود انسان ممكن است حتي در شبكه‌هاي اجتماعي موجود تنهايي باشد.
از سوي ديگر به‌نظر مي‌رسد آسيب‌هاي جسمي اين فضا نيز چندان جدي گرفته نمي‌شوند. براي نمونه با اينكه استفاده متعادل از اين فضا مي‌تواند به سرعت نياز‌هاي بشر امروزي را برطرف كند اما افراط در آن، جسم و ذهن را تهديد مي‌كند؛ تا جايي كه اگر نگاهي به جمع دوستان و آشنايان خود بيندازيم به‌طور حتم چند نفري را كه براي استفاده بيش از حد از رايانه و گوشي دچار مشكلات جسمي و رواني شده‌اند مي‌بينيم. نمونه معمول آن آسيبي است كه به مهره‌هاي گردن افراد وارد شده يا چشم‌هاي آنها را دچار ضعف بينايي و خستگي مي‌كند.
به هرحال در روي ديگر سكه مي‌بينيم كه روابط اجتماعي نيز تحت سيطره اين خلوت ديجيتال دچار محدوديت‌هايي شده است. براي نمونه، تجربه شخصي‌اي كه خود من داشتم اين بود كه در زمان ما به دلايل محدوديت ارتباطات ديجيتال و حتي ارتباط تلفني، ملاقات‌هاي رو در رو با افراد فاميل و خانواده بيشتر صورت مي‌گرفت. در ديدار با پدربزرگ مي‌توانستيم چشم در چشم او باشيم. حتي عطر جديدي كه خريده بود مشام ما را پر مي‌كرد. به‌طور معمول ارتباطات فضاي مجازي هيچ‌گاه نمي‌توانند جاي خالي چنين حس‌هايي را پر كنند؛ ارتباطاتي كه تمام حواس پنجگانه شما در آن دخيل بودند. حال آنكه در فضاي مجازي فقط بينايي و شنوايي شما اطلاعاتي با كيفيت بسيار متفاوت دريافت مي‌كنند.
كلام آخر اينكه در آستانه نوروز بهتر است اندكي روي نقش وسيله‌بودن فضاي مجازي تأمل كنيم و ارتباطات رو در رو و حضور فيزيكي خود در جمع خانواده را بيشتر مدنظر قرار دهيم.
نظر شما